Głos ciała Rola ciała w psychoterapii – Alexander Lowen

• Wymiary: 139×209
• Liczba stron: 400
• ISBN: 978-83-8143-746-2
• Wydawnictwo: Czarna Owca

Głos ciała to zbiór wykładów Alexandra Lowena, twórcy analizy bioenergetycznej.

W dziesięciu rozdziałach autor przedstawia bioenergetyczne podejście do różnorodnych zagadnień, takich jak współzależność schorzeń fizycznych i psychicznych, teoria przyjemności oparta na naturalnych rytmach ciała, wpływ autoekspresji na zdrowie psychiczne, deformacje myślenia pod wpływem emocji jako mechanizm obronny, ewolucyjne spojrzenie na ludzką seksualność.

Wyjaśnia również, w jaki sposób wola życia i pragnienie śmierci mogą stanowić przeszkodę na drodze do spełnienia, a także prezentuje różnice pomiędzy agresją a okrucieństwem i rolę, jaką odgrywa w tych emocjach nasze ciało.

Na koniec analizuje osobowość psychopatyczną, wskazując na związek pragnienia władzy z frustracją i pustką życiową.

***

Alexander Lowen (ur. 23 grudnia 1910 w Nowym Jorku, zm. 28 października 2008) – amerykański psychiatra i psychoterapeuta.

Swoją własną terapię rozpoczął Lowen pod okiem Reicha wiosną 1942 roku. Trwała ona trzy lata. Jej zakończenie było równoznaczne z tym, że sam mógł prowadzić własną praktykę terapeutyczną. Tak też uczynił, jednak po dwóch latach wyjechał do Europy, gdzie w wieku 36 lat rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie w Genewie. Studia ukończył w 1951 roku.

Po powrocie do USA drogi Lowena i Reicha rozeszły się.

Alexander Lowen zaczął rozwijać wraz z Johnem Pierrakosem swoje własne podejście terapeutyczne, które nazwał bioenergetyką, lub analizą bioenergetyczną. Pomimo tego, że bioenergetyka czerpie z reichowskiej wegetoterapii, jest systemem oryginalnym – opracowane ćwiczenia są dziełem Lowena i Pierrakosa.

Aleksander Lowen był twórcą Międzynarodowego Instytutu Analizy Bioenergetycznej, założonego w 1956 roku i mieszczącego się w Nowym Jorku, oraz Ośrodka Serca w New England, który powołał do życia wraz z kardiologiem Stephenem Sinatrą (źródło: Wikipedia).

Spis treści

Wstęp

Pochodzenie wykładów

1 Stres a choroba z bioenergetycznego punktu widzenia

2 Rytm życia. Omówienie relacji pomiędzy przyjemnością a rytmicznymi czynnościami ciała

Wykład I. Przyjemność i ból

Wykład II. Spektrum emocji

Wykład III. Rytmiczne ruchy ciała

3 Oddychanie, ruch i uczucia. Podstawy analizy bioenergetycznej

Wykład I. Oddychanie

Wykład II. Ruch

Wykład III. Uczucia

4 Autoekspresja. Postępy w terapii bioenergetycznej

Wykład I. Autoekspresja a spontaniczność

Wykład II. Oczy a uczucia

5 Myślenie a odczuwanie. Bioenergetyczna analiza myśli

Wykład I. Natura myśli

Wykład II. Zaprzeczanie a myślenie

Wykład III. Prawda, piękno i rozum

6 Seks a osobowość. Studium potencji orgazmicznej

Wykład I. Seks a osobowość

Wykład II. Homoseksualizm a heteroseksualizm

Wykład III. Natura doznania orgazmicznego

Wykład IV. Męska i żeńska seksualność

7 Wola życia a pragnienie śmierci

8 Zgroza: oblicze nierzeczywistości i autoekspresja a zdolność przeżycia

Wykład I. Zgroza. W obliczu nierzeczywistości

Wykład II. Autoekspresja a zdolność przeżycia

9 Agresja i przemoc jednostki

Wykład I. Bioenergetyczna dynamika agresji i przemocy

Wykład II. Agresywne funkcje dolnej połowy ciała

10 Zachowanie psychopatyczne a osobowość psychopatyczna

Ze wstępu:

Doktor medycyny Alexander Lowen jest twórcą analizy bioenergetycznej, nowatorskiego podejścia do psychoterapii, łączącego oddziaływanie psychologiczne z fizycznym. Podczas tego rodzaju terapii informacje dostarczane przez ciało pacjenta, takie jak wzorce napięcia mięśniowego, są wykorzystywane do celów diagnostycznych, natomiast interwencje fizyczne mają na celu zwiększenie u pacjenta świadomości konfliktów, które przejawiają się tymi napięciami, oraz ich rozładowanie. Dane psychologiczne również wspierają proces diagnostyczny, a interwencje psychologiczne mają powodować fizyczne zmiany w ciele pacjenta i utrwalać zmiany w jego psychice uzyskane dzięki pracy fizycznej. Z tego względu analiza bioenergetyczna jest prawdziwie humanistyczną terapią ciała i umysłu, która honoruje zarówno fizyczne, jak i psychiczne aspekty istoty ludzkiej.

Lowen uczył się zawodu u słynnego psychoanalityka Wilhelma Reicha, który z kolei był uczniem samego Zygmunta Freuda. Ten ostatni często podkreślał, że ego w zasadzie przynależy do ciała, ale rozwijana przez niego psychoanaliza poświęcała ciału niewiele uwagi. Natomiast Reich, wychodząc od wglądu Freuda w rolę ciała w psychopatologii, posunął się dalej i opracował różnorodne metody terapeutyczne opierające się na pracy z ciałem pacjenta. Tworząc analizę bioenergetyczną, Lowen przedłużył tę tradycję.

Niniejszy tom zawiera zbiór niepublikowanych dotąd artykułów i wykładów Lowena, które od wielu lat były znane praktykom bioenergetyki pod nieformalną nazwą „monografii Lowena”. Krążyły w prywatnym obiegu w postaci broszur dostępnych w Międzynarodowym Instytucie Bioenergetyki. Zawierają one część najważniejszych i najbardziej wnikliwych koncepcji autora. Dzięki zebraniu ich wszystkich w jednym tomie zlikwidowana zostaje poważna wyrwa w literaturze przedmiotu. Aby książka była przystępna także dla niefachowego czytelnika, teksty nie są ułożone chronologicznie. Tematyka bardziej specjalistyczna została przesunięta na koniec.

W rozdziale zatytułowanym Stres a choroba z bioenergetycznego punktu widzenia Lowen szkicuje teorię choroby objaśniającą to, co zazwyczaj było postrzegane albo jako schorzenie fizyczne, albo psychiczne. Demonstruje nieadekwatność takiego dualizmu, podziału na dwie wykluczające się kategorie. Przedstawia chorobę jako zjawisko psychosomatyczne, zawsze łączące w sobie elementy umysłowe i cielesne. Omawia psychologiczne zmienne mające znaczenie przy leczeniu wielu tak zwanych chorób fizycznych i zapobieganiu im, podkreślając wagę zunifikowanego obrazu umysłu i ciała.

W Rytmie życia autor zajmuje się przyjemnością w odniesieniu do ciała. Zauważa, że podczas gdy choroba jest zwykle postrzegana jako zjawisko materialne, przyjemność uchodzi za coś niematerialnego i ulotnego. Przedstawia zarys teorii przyjemności opierającej się na rytmach ciała, która definiuje to zjawisko jako coś znacznie szerszego niż tylko brak cierpienia, Jego rozważania obejmują również teorię emocji, skupiając się na zgubnych konsekwencjach ich tłumienia, a na koniec poruszają kwestię pola energetycznego, które otacza nas wszystkich i łączy ze sobą.

W rozdziale Oddychanie, ruch i uczucia Lowen rozwija koncepcję rytmów ciała, skupiając się na oddechu i poruszaniu się, dwóch fundamentalnych rytmicznych procesach życiowych determinujących odczuwanie. Prezentuje wiele ćwiczeń terapeutycznych służących pogłębieniu uczuć i podkreśla znaczenie wyrażania wypartych uczuć negatywnych jako punktu wyjścia terapii.

Wątek ten jest kontynuowany w rozdziale Autoekspresja. Postępy w terapii bioenergetycznej Autor zaznacza z naciskiem, że autoekspresja jest przede wszystkim ruchem. Zwraca też uwagę na znaczenie oczu zarówno w autoekspresji, jak i w nawiązywaniu kontaktu z innymi ludźmi. Dyskusja obejmuje psychologiczną teorię zaburzeń wzroku, a także stanowisko Lowena w kwestii zdrowia emocjonalnego, którego miernikiem jest zdolność do wyrażania uczuć, także przez podtrzymywanie kontaktu wzrokowego z innymi ludźmi.

W rozdziale Myślenie a odczuwanie. Bioenergetyczna analiza myśli Lowen zgłębia rolę myślenia w odniesieniu do emocji, w tym jego funkcję adaptacyjną i możliwość jego zniekształcenia przez mechanizmy obronne. Podkreśla znaczenie myśli wspierającej krytyczny racjonalizm i wzmacniającej asertywność jednostki. Bada również relację myślenia do prawdy i piękna.

W Seksie i osobowości autor prezentuje spojrzenie na seksualność wyprowadzone z przebiegu ewolucji człowieka. Według niego ma ona fundamentalne znaczenie dla przełamania poczucia izolacji i osamotnienia zaszczepionego nam w procesie indywidualizacji. Rozwija ten wątek, porównując dynamikę homoseksualizmu z heteroseksualizmem. Wprowadza też teorię doświadczenia orgazmicznego, znajdującego odmienny wyraz u kobiet i mężczyzn.

W szkicu Wola życia a pragnienie śmierci Lowen rozważa, w jaki sposób obie te siły mogą stanowić przeszkodę w osiągnięciu życiowego spełnienia. Oczywistą przeszkodą jest orientacja na dążenie do śmierci, wyrażająca się w idei samobójstwa; autor wskazuje jednak, że także wola życia może stwarzać trudność, gdyż powoduje negowanie ludzkich dylematów. Podkreślając znaczenie agresji w służbie spełnienia, proponuje sposób rozstrzygnięcia tych dylematów.

Temat walki życia ze śmiercią kontynuuje w rozdziale Zgroza: oblicze nierzeczywistości i autoekspresja a zdolność przeżycia. Zgroza, zdefiniowana jako odczucie szoku, jest przedstawiona jako endemiczne w naszej kulturze zjawisko zagłuszające uczucia. Autor widzi w autoekspresji środek zaradczy na otępienie emocjonalne wywołane przez zgrozę.

W Agresji i przemocy jednostki Lowen odróżnia agresję i przemoc od okrucieństwa. Przedstawia koncepcję „zawieszenia”, polegającego na odcięciu się jednostki od dolnej połowy własnego ciała, czyli wnętrzności i genitaliów, oraz rolę tej dolnej części w agresji i przemocy.

Na koniec w rozdziale Zachowanie psychopatyczne a osobowość psychopatyczna Lowen rozważa rolę władzy i siły w kontekście pustego, frustrującego i autodestrukcyjnego stylu życia. Psychopatę postrzega jako jednostkę skoncentrowaną na manipulacji i wywyższaniu samej siebie, bez zwracania uwagi na szkodliwość środków służących temu celowi.

Niniejszy zbiór pism Lowena prezentuje bioenergetyczne podejście do wielu zagadnień, które nie były omawiane w dotychczas opublikowanych jego pracach, a tematy, poruszone przez autora już wcześniej, zostały pogłębione i przedstawione w szerszym ujęciu. Błyskotliwe wglądy Lowena będą wielce przydatne każdemu czytelnikowi poważnie zainteresowanemu analizą bioenergetyczną czy szerszą dziedziną terapii umysłu i ciała (czasem zwanych somatycznymi). Zbiór ten jest szczególnie na czasie teraz, niedługo po opublikowaniu od dawna oczekiwanej autobiografii Lowena Honoring the Body (Cześć dla ciała). Chciałbym w tym miejscu podziękować Alexandrowi Lowenowi za udostępnienie tych tekstów do publikacji, a dr. Robertowi Glazerowi, prezesowi Florydzkiego Towarzystwa Analizy Bioenergetycznej, za zaproponowanie mi funkcji ich redaktora.

dr Harris Friedman, redaktor książki;  emerytowany profesor Saybrook Graduate School; profesor Uniwersytetu Florydy (gościnnie); certyfikowany terapeuta bioenergetyczny i psycholog z licencją stanu Floryda